جنگ همیشه زخمی عمیق بر جان و روان انسان می‌گذارد. چه رزمنده باشید، چه خانواده‌ای که درگیر حملات و بمباران شده، یا حتی یک شاهد عادی حوادث، ممکن است بعد از این رویدادها احساس کنید دیگر هیچ چیز مثل قبل نیست.
بسیاری از مردم پس از پایان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل نشانه‌هایی را تجربه کرده‌اند که به آن اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) گفته می‌شود. این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
✅ کابوس یا فلش‌بک (دیدن مکرر صحنه‌های جنگ در ذهن)
✅ اضطراب شدید یا تحریک‌پذیری
✅ احساس بی‌حسی عاطفی یا دوری از دیگران
✅ پرهیز از مکان‌ها یا گفتگوهایی که یادآور جنگ هستند
✅ مشکلات خواب
✅ احساس گناه زنده ماندن
اگر چنین حسی دارید، شما تنها نیستید و این واکنش‌ها طبیعی هستند. اما اگر این وضعیت ماه‌ها ادامه پیدا کند و زندگی روزمره‌تان را مختل کند، لازم است برای کمک گرفتن اقدام کنید.
چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم؟
در ادامه چند راهکار ساده ولی موثر آورده‌ام که می‌تواند به شما یا عزیزانتان در کاهش اثرات PTSD کمک کند:
🔹 با دیگران صحبت کنید
حرف زدن با دوستان، اعضای خانواده یا حتی گروه‌های حمایتی باعث می‌شود بار ذهنی‌تان سبک شود. پنهان کردن احساسات فقط رنج شما را طولانی‌تر می‌کند.
🔹 روال زندگی را آرام آرام دوباره بسازید
سعی کنید کم‌کم به فعالیت‌های روزمره‌تان برگردید؛ حتی اگر در ابتدا کوچک باشد، مثل خرید کردن یا پیاده‌روی کوتاه.
🔹 از رسانه‌ها فاصله بگیرید
تماشای تصاویر دلخراش یا دنبال کردن اخبار تکراری، ذهن شما را دوباره تحریک می‌کند. برای مدتی خودتان را از اخبار مربوط به جنگ دور نگه دارید.
🔹 تنفس و آرام‌سازی بدن
تمرین‌های ساده تنفس عمیق یا ریلکسیشن می‌تواند نشانه‌های استرس و اضطراب را کاهش دهد. روزی ۱۰ دقیقه وقت بگذارید.
اگر کابوس‌ها، ترس یا غم شما شدت پیدا کرده و به تنهایی از پسش برنمی‌آیید، مراجعه به روانشناس یا روانپزشک یک کار شجاعانه است، نه نشانه ضعف.
یادمان باشد؛
شما انسان هستید، و انسان بودن یعنی تحت تأثیر حوادث بزرگ قرار گرفتن. اگر بعد از جنگ، ترس و نگرانی به سراغتان آمد، این نشانه ضعف نیست بلکه نشانه یک روان آسیب‌دیده است که نیاز به مراقبت دارد — درست مثل زخمی که در بدن باید درمان شود.
دکتر پویان احمدی
دکترای روانشناسی