دکتر پاسدار متخصص تغذیه و رژیم درمانی توضیح می دهد 🔰
▫️التهاب مزمن درجه پایین (Low-grade chronic inflammation) به‌عنوان یکی از مکانیسم‌های کلیدی در پاتوفیزیولوژی بسیاری از بیماری‌های متابولیک از جمله دیابت نوع ۲، سندرم متابولیک، آترواسکلروز و بیماری‌های قلبی–عروقی مطرح شده است. این نوع التهاب معمولاً فاقد علائم بالینی واضح است، اما در سطح سلولی و مولکولی با تغییرات گسترده‌ای در ترشح سیتوکین‌ها، هورمون‌ها و فاکتورهای ایمنی همراه است که در نهایت به اختلال عملکرد متابولیک منجر می‌شود.
نقش رژیم غذایی در تعدیل التهاب🔽
◽️شواهد علمی نشان می‌دهند که الگوی غذایی نقش مهمی در تنظیم مسیرهای التهابی دارد. رژیم‌های غنی از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، مغزها و منابع اسیدهای چرب غیراشباع به‌ویژه امگا-۳ می‌توانند با کاهش تولید سیتوکین‌های پیش‌التهابی مانند TNF-α، IL-1β و IL-6 و افزایش آدیپوکاین‌های ضدالتهابی همچون آدیپونکتین، اثرات محافظتی ایجاد کنند.
◽️از سوی دیگر، مصرف بالای چربی‌های اشباع، اسیدهای چرب ترانس، قندهای ساده و غذاهای فوق‌فرآوری‌شده با افزایش استرس اکسیداتیو و فعال‌سازی مسیرهای سیگنالی نظیر NF-κB و MAPK موجب تشدید پاسخ التهابی و اختلال عملکرد اندوتلیال می‌شوند. این تغییرات در درازمدت می‌توانند مقاومت به انسولین، دیس‌لیپیدمی و افزایش خطر بیماری‌های قلبی–عروقی را به‌دنبال داشته باشند.
الگوهای نوین تغذیه‌ای با اثرات ضدالتهابی:
در دهه اخیر، چندین رویکرد تغذیه‌ای نوین مورد توجه محققان قرار گرفته است:
✔️رژیم مدیترانه‌ای: سرشار از روغن زیتون، ماهی، سبزیجات و مغزها بوده و بارها نشان داده است که شاخص‌های التهابی مانند CRP و IL-6 را کاهش می‌دهد.
✔️ رژیم پورت‌فولیو: ترکیبی از غذاهای کاهنده کلسترول (فیبرهای محلول، پروتئین سویا، مغزها و استرول‌های گیاهی) است که علاوه بر بهبود پروفایل لیپیدی، اثرات ضدالتهابی نیز دارد.
✔️ روزه‌داری متناوب: الگوهایی مانند روزه یک‌روزدرمیان یا محدودیت زمانی مصرف غذا (Time-restricted feeding) با کاهش وزن، بهبود مقاومت به انسولین و کاهش مارکرهای التهابی همراه هستند.
✔️ رژیم‌های کم‌کربوهیدرات با کیفیت بالا: محدود کردن کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده و جایگزینی با منابع پروتئین گیاهی و چربی‌های سالم می‌تواند در بهبود وضعیت التهابی و متابولیک مؤثر باشد.
چشم‌انداز پژوهشی:
◽️با توجه به شیوع بالای بیماری‌های غیرواگیر و نقش التهاب در بروز آن‌ها، پژوهش‌های بیشتری برای روشن شدن مکانیسم‌های مولکولی اثر رژیم‌های ضدالتهابی ضروری است. مطالعات ژن‌بیان، اپی‌ژنتیک و متابولومیکس می‌توانند به شناسایی مسیرهای دقیق اثرگذاری الگوهای غذایی کمک کنند. علاوه بر این، در نظر گرفتن تفاوت‌های فردی از جمله ژنتیک، وضعیت میکروبیوم روده و عوامل محیطی می‌تواند مسیر شخصی‌سازی مداخلات تغذیه‌ای را هموار سازد.
✅️جمع‌بندی
در مجموع، شواهد علمی نشان می‌دهند که اصلاح الگوی غذایی نه‌تنها یک راهبرد پیشگیرانه ساده و کم‌هزینه در برابر التهاب مزمن و بیماری‌های متابولیک است، بلکه می‌تواند به‌عنوان بخشی از درمان غیردارویی نیز مورد استفاده قرار گیرد. توسعه مداخلات تغذیه‌ای مبتنی بر شواهد، همراه با رویکردهای چندرشته‌ای در حوزه سلامت، می‌تواند به کاهش بار بیماری‌های مزمن در سطح جامعه کمک کند.